زمانی که از تحولات سال های اول انقلاب ،رویداهای سیاسی ،اجتماعی دهه اشصت ،زمان جنگ تحمیلی و اوضاع و احوال آن روز ها صحبت به میان می آید همچنین دربحث و نقد و مقایسه آنچه که در آن ایام واقع شده است با سال های بعد از آن ،همواره باید توجه داشته باشیم که در این سال ها کشور با محدودیت های متعدد و تنوع اندک رسانه ای برخوردار بود. صداوسیما به عنوان مجموعه انحصاری صوتی ،تصویری سراسری کشور تنها شامل دو شبکه تلویزیونی، شبکه یک و شبکه دو سیما و دو ،سه شبکه رادیویی بود . مجله سروش جایگزین مجله تماشا ارگان رادیوتلویزیون ملی روزگار قبل از انقلاب شده بود. البته ذکر این نکته در اینجا ضروری است که به لحاظ چهارچوب قانون اساسی جمهوری اسلامی انحصار پخش رادیو تلویزیونی در اختیار حاکمیت است و این موضوع در اصلاح قانون اساسی (1368 ) نیز مجددا مورد تاکید قرار گرفته است ،بدلیل نبود رسانه های دیجیتالی ، سایت های اینترنی و شبکه های ماهواره ای که در دهه بعد بر نوع و شرایط عملکرد صدا و سیما تاثیر غیر قابل انکار گذاشتند حضور بلامنازع صدا و سیما در عرصه اطلاع رسانی همچنین تهیه برنامه های تبلیغی و سرگرمی کاملا ملموس بلکه بلامنازع بود ، البته در سال های بعد نیز شرایط قانونی مشابه ادامه یافت ولی حضور شبکه های ماهواره ای رقیب خارج از کشور و سایت های خبری اینترنتی داخلی و خارجی و دسترسی به امکانات جدید ارتباطی و تولیدات رسانه ای تاثیر ی غیر قابل انکار بر روند کار صدا و سیما بویژه اخبار صدا وسیما گذاشت . مهمترین روز نامه های سراسری نیز در دهه شصت عبارت بودند از کیهان ، اطلاعات، رسالت ،جمهوری اسلامی ، ابرار و یکی دو روزنامه دیگر. مجموعه رسانه ای کشور محدوده مشخصی داشت ، البته در مقطع کوتاهی از ماه های اولیه پس از پیروزی انقلاب با انتشار انبوهی از روزنامه ها و دیگر نشریات با افکار و گرایش های مختلف مواجه بودیم ولی بزودی با توقیف یا توقف برخی ،این مجموعه به تعداد مشخص و ثابتی رسید.بمرور زمان تا حدودی برتعداد نشریات افزوده شد ،البته خیلی کم آنهم بسیار کند .
در این محدوده زمانی شبکه های ماهواره ای و جهانی هنوز فعال نشده بودند ، اینترنت در کشور مطرح نبود ،از وسایل ارتباطی چون تلفن همراه نیز خبری نبود. امکان اصلی برای مخابره خبر در خبرگزاری ها تلکس و بجز این تنها وسیله خبرنگاران تلفن های ثابت بود .در سال های 1365 ،1366فکس به عنوان یک امکان ارتباطی با مراقبت دستگاه های دولتی در اختیار رسانه ها قرار گرفت و به مرور استفاده از آن همگانی شد .
از خبرگزاریها تنها خبرگزاری جمهوری اسلامی(ایرنا ) بعنوان رسانه خبری مکتوب و خبرگزاری رسمی و دولتی فعالیت داشت ، خبرگزاری مذکور ادامه فعالیت خبرگزاری پارس قبل از انقلاب بود .سالها بعد (1378 )خبرگزاری دانشجویان (ایسنا )بعنوان اولین خبرگزاری غیر رسمی شروع بکار کرد اما در سال های مورد بحث تنها خط خبری مکتوب دیگری که به مشترکین رسمی و روزنامه ها می رسید خط مکتوب واحدمرکزی خبر بود.
واحد مرکزی خبر در واقع تنها خبرگزاری صوتی و تصویری کشور و وابسته به صدا و سیما بود که وظیفه تولید ، گرد آوری و تامین اخبار صوتی و تصویری در پهنه کشور را بر عهده داشت و در کنار آن اخبار مکتوب خود را در اختیار مشترکین قرار می داد .همین نحوه عمل واحد مرکزی خبردر سال های بعد نیز البته با حجم و وسعت بیشتری تداوم یافت . در سال های بعد امکانات خبری مستقلی برای حوزه برونمرزی صداو سیما تدارک دیده شد،با شروع بکار شبکه خبر در سال 1378، این شبکه امکانات تولید اخبار صوتی و تصویری جداگانه ای یافت و باشگاه خبرنگاران نیز با شروع بکارخود و برخورداری از خبرنگاران آزاد در مناطق مختلف کشور به تولید اخبار صوتی ،تصویری پرداخت و از محصول آن تمامی شبکه های داخلی و خارجی صدا و سیما برخوردارشدند.
تعدد و تنوع عمده رسانه ها در حقیقت پس از تحولات خرداد1376 روی داد در این دوره تنوع و تکثر رسانه ها به شکلی جدی اتفاق آفتاد البته نه فقط در حوزه و گرایش اصلاح طلبی بلکه در حوزه های مختلف فکری و صدالبته با فراز و فرودهای فراوان و تحولات شتابان
بطور طبیعی بسیاری از کارشناسان ،نویسندگان و خبرنگاران سال های اول پس از انقلاب را افرادی تشکیل می دادند که از قبل از انقلاب در این نهادها بودند و به مرور نیروهای جوان و انقلابی به این جمع افزوده شدند. در دهه دوم پس از انقلاب به مرور رشته های روابط عمومی ،ارتباطات و خبر در دانشگاه ها توسعه یافتند و همزمان با ورود امکانات جدید ارتباطی وتجهیزات رسانه ای شاهد حضور گسترده نیروهای آموزش دیده در رسانه ها بودیم با این وجود ،با توجه به ظرفیت های موجود و انتظارات عمومی ، پویایی حوزه رسانه ای کشور هنوز نتوانسته انتظارات کارشناسان و خواست مردم را بخوبی پاسخگو باشد .
سلام
مطلب جالبی بود پیشنهاد میکنم راجع به سیرحرکت و تکامل رسانه ها در ایران هم مطلب بنویسید . متشکرم