در بین رسانه ها بدون شک تلویزیون طی دهه های اخیر بیشترین تاثیر سیاسی تبلیغی و تهییج احساسات مردمی را داشته است . خیلی ها سرآغاز بهره برداری سیاسی و تاثیر تبلیغات سیاسی را از دوران کاندیداتوری جان اف کندی سی و پنجمین رییس جمهور آمریکا ( ۱۹۶۱-۱۹۶۳ ) میدانند که توانست در مبارزات انتخاباتی از آن با موفقیت بهره برداری کند .اما تاثیر تلویزیون در سیاست خارجی کشورهای مختلف نیز نمود زیادی داشته است ، زمانی که تصویر صحنه هایی از نسل کشی صرب ها در بوسنی و هرزه گوین و مظلومیت بوسنیایی ها به نمایش گذاشته شد بر عواطف و احساسات مردم و تصمیم گیری قدرت های جهان تاثیر گذاشت . با وجود پخش هر روزه صحنه هایی از سرکوب مردم فلسطین توسط سربازان رژیم اسراییل از شبکه های داخلی کشورمان هنوز پخش تصویر شکستن دست یک جوان فلسطینی توسط دو سرباز اسراییلی در سرزمین های اشغالی که در سالهای آخر دهه شصت شمسی از خبر شبکه های داخلی پخش شد از یاد بینندگان آنروزها نرفته است ، این صحنه بخوبی قصاوت صهیونیست ها را به تصویر می کشید و بینندگان را به شدت تحت تاثیر قرار داد .
پس از تحولات و بحرانهایی که در اوایل دهه ۱۹۹۰ در سومالی ، عراق و برخی دیگر از مناطق بروز کرد پوشش خبرهای این بحرانها توسط شبکه سی ان ان باعث برانگیخته شدن واکنش های بشر دوستانه مخاطبان این شبکه در سراسر جهان و نیز مقام های حکومتی شد، برخی از کارشناسان در غرب از این پدیده با اصطلاح : عامل تاثیر سی ان ان CNN factor effect یاد میکنند البته این تاثیر صرفا پیامد کارکرد سی ان ان نیست همزمان شبکه های دیگری چون فاکس نیوز و شبکه الجزیره فعالیت داشت و در محدوده همین سالها (۱۹۹۱) بی بی سی نیز فعالیت خود را آغاز کرد . از این ها گذشته کارکرد شبکه های تلویزیونی آمریکایی سی ان ان و فاکس نیوز و شبکه انگلیسی بی بی سی بعنوان پایه های تبلیغات سیاسی و پروپاگاندای حکومتی برای پیشبرد اهداف جهانی خود نیاز به توضیح ندارد همچنین این روزها تاثیر تصویر در فضای مجازی و از طریق اینترنت نیز در سیاست به همان خاصیت و توانی که در تلویزیون هست کمابیش دست یافته است و هر روز گسترده تر میشود . البته بحث تاثیر تلویزیون بر سیاست و سیاست بر تلویزیون مبحثی وسیع با استنادات فراوان است که امیدوارم در آینده نیز بتوانیم به ابعاد مختلف این موضوع بپردازیم .
اولین خبرگزاری بنام خبرگزاری هاواس در سال ۱۸۳۲ میلادی در پاریس تاسیس شد و چند دهه بعد به خبرگزاری فرانسه AFP ) AGENCE FRANCE PRESS )تیدیل شد ، رویترز ( REUTERS ) نیز در سال۱۸۵۱ شروع به فعالیت کرد.
در ابتدا عمده اهداف خبرگزاریها اقتصادی بود ، برای اطلاع رسانی به تجار و سرمایه داران و فراهم کردن خوراک اطلاعاتی و خبری چند روزنامه فعال آن روزگار، این به معنای بی توجهی آنها به سایر جنبه های سیاسی و تبلیغی نبود بلکه تمرکز در ابتدا به اقتصاد و تجارت بود و با شکل گیری روزنامه های بیشتر و پس از آن رادیو و بعدا تلویزیون فعالیت خبرگزاریها به یک نیاز و ضرورت تبدیل شد . پس از دو خبرگزاری مذکور خبرگزاری آمریکای آسوشیتدپرس (ASSOCIATED PRESS (AP در اواخر قرن نوزده میلادی و سپس خبرگزاری یونایتدپرس (UNITED PRESS INTERNATIONAI ( UPI دراوایل قرن بیستم فعالیت خود را آغاز کردند در چند دهه اخیر خبرگزاریهای بین المللی فرانس پرس ، آسوشیتدپرس ، یونایتد پرس و رویترز و به عبارتی چهار غول خبری معروف جهان ( THE BIG FOUR ) بر جریان اخبار جهانی مسلط بوده اند و همچنان این سلطه حفظ شده است .ضمنا خبرگزاریهای مذکور دارای بیشترین تعداد مشترکین در کشورهای خود نیز می باشند .در دوران دو قطبی جهان و تا قبل از فروپاشی شوروی خبرگزاری تاس نیز بعنوان پنجمین خبرگزاری جهانی معروف بود گرچه این خبرگزاری به لحاظ حجم و میزان فغالیت خبری در ردیف سایرین نبود ولی انحصارش در کشورهای بلوک شرق این خبرگزاری را با اهمیت ساخته بود .
نکته مهم در جریان اخبار و اطلاعات در جهان حفظ سهم بیشتر و دست بالای قدرت های فاتح جنگ جهانی دوم ( متفقین ) و متحدان غربی آنها بوده است ، البته در این میان ظهور غول های خبری همانند CNN یا گسترش فعالیت های بنگاه سخن پراکنی BBC نیز اتفاق افتاده است . در قطب غربی صاحبان رسانه های پر قدرت کشورهایی چون آلمان و ژاپن نیز دارای امکانات قابل توجهی می باشند ولی آنها حتی در درون مجموعه غرب نیز قابلیت رقابت و مانور زیادی در مقابل قدرت های برتر ندارند .
پیدایش و درخشش برخی شبکه های ماهواره همچون الجزیره نیز پدیده ای قابل توجه بوده است اما به هیچ وجه بر تقسیم بندی های قبلی و جریان عمومی اخبار در و توازن بخشی به جریان خبری جهان تاثیری جدی نداشته اند ،
اتفاقی قابل ذکر دیگری که با عنایت به توسعه تکنولوژی اطلاعات افتاده است ، مجهز شدن خبرگزاریهای بین المللی و منطقه ای به امکانات جدید و بکارگیری روبه افزایش آنهاست ، اینک تمامی خبرگزاریها به توانمندی چند رسانه ای ( مولتی مدیا ) مجهز شده اند ، خبرگزاریها دیگر محدود به اخبار مکتوب ، و شکل اولیه خود و صرفا بهره گیری از بانک و آرشیو عکس برای مخاطبین و مراجعین نیستند بلکه تولیدات و فایل های صوتی همچنین گزارش های تولیدی تصویری خود را در بسته های کوتاه و حرفه ای در اختیار مخاطبین عام و کاربران خاص و حرفه ای قرار میدهند و به تغذیه مستمر شبکه های تلویزیونی می پردازند ، همچنین خبر گزاریهای فعال علاوه بر تامین نیاز رسانه های مشترک خود از طریق خروجی فعال و آنلاین خود بطور لحظه ای کلیه مخاطبان را مستقیما هدف گرفته و تحت پوشش دارند .
در نگاهی به فضای عمومی رسانه های عمومی کشور طی سالیان اخیر یک ویژگی کلی بر فضای این حوزه فکری ، اجتماعی و انسانی قابل تشخیص است و آن رعایت نشدن انصاف در نظر دادن و رعایت نکردن تعادل در عمل ، البته به بهانه ها و تحت شعارهای مختلف، این موضوع پدیده ای جدید نیست ولی بدون تردید رویه ای مخرب و نا امید کننده است که می توان آنها را یکی از دلایل و عوامل عمده کندی رشد آزاد اندیشی و بحث و نقد سازنده در جامعه دانست .
متاسفانه طی این سالها کمتر رسانه ای پیدا شده است که بدور از وابستگی های جناحی و منافع حزبی با سعه صدر و تحمل لازم به انعکاس نظرات مردم یا نقد عملکردها بپردازد . این رویه کمابیش جاری است و تصحیح و ترمیم آن نیاز به اندکی تامل و تمرکز بر اهداف و منافع ملی کشور دارد. اینکه در مراجعه به یک روزنامه یا سایت خبری یا رسانه عمومی صرفا با دیدگاه های مورد خواست آن رسانه مواجه میشوی ، در بخش تلفن های مردم یا نامه ها و پیام ها و پیامک های رسیده فقط با آندسته دیدگاه ها و درخواست هایی مواجه میشوی که با دیدگاه و تفکر سیاسی، رسانه آنهم رسانه همگانی و فراگیر همخوانی دارد از عجایب روزگار است . عجیب از این که انگار مردم بطور صد در صد بر اساس دسته بندی های سیاسی و جناحی حتی مشکلات و در خواست های غیر سیاسی خود را مطرح میکنند. واقعا نباید فکر کرد که تا به این درجه تقسیم بندی کردن مردم در حوزه های اجتماعی و سیاسی کار شایسه و سازنده ای نیست و همینکه نام رسانه ای عام و فراگیر شد باید منافع ملی کشور و مصالح عمومی جامعه را در نظر بگیرد . حتی یک راننده تاکسی که در سطح شهر مسافرکشی میکند با وجود اینکه مالکیت خودرو از آن شخص راننده و هزینه های آ ن به پای اوست به لحاظ عام بودن کارش و عمومی بودن نقلیه اش حق اعمال سلیقه شخصی در ساعات حضور سرنشین را ندارد ، در غیر اینصورت بلافاصله با اعتراض مراجعین و سرنشینان مواجه میشود . بحث از مقطع یا دولت خاصی نیست بحث از یک روند چندین و چند ساله است که همواره تلاش دارد مردم را به سمت تقسیم بندی های موهوم حتی در امور همگانی و عام اجتماعی سوق دهد و این همان چیزی است که محمل بسیاری از توجیهات و بی توجهی ها به منافع ملی و بی انصافی در نقد و بررسی ها یا بی توجهی به مشکلات میشود .
به نظر میرسدتنها راه بهبود این رویه و رشد آزاد اندیشی و حل و فصل بهتر مشکلات انصاف در نظر و تعادل در عمل از طرف همه دست اندر کاران و ارباب رسانه باشد .، چرا که این مشی هم به اخلاق ایرانی اسلامی نزدیکتر است و هم با چهارچوب های حرفه ای و تخصصی همخوانی دارد حافظ علیه الرحمه هفتصد سال پیش از این ،مروت با دوستان و مدارا با دشمنان را سبب فراهم شدن آسایش دو جهان تشخیص داده و فرموده است :
آسایش دو گیتی تفسیر این دو حرف است
با دوستان مروت با دشمنان مدارا