پس از طرح انتقادات گسترده از افول محتوای ارزشی و اخلاقی سریال پایتخت شش نسبت به سیرسالیان گذشته سریال ، مدیریت سیما در پایان پخش پانزده قسمت از آن ،برنامه ای نقدگونه با حضور کارگردان ، مشاور و ناظر محتوایی سریال ، مجری سابق برنامه هفت سیما و دو میهمان بعنوان کارشناس و منتقد برگزار کرد. این برنامه حدود سه ساعت در دو بخش ، پخش شد و شرکت کنندگان تلاش کردند انتقادات مطرح شده نسبت به مجموعه نمایشی مذکور را پاسخ دهند . در مورد برخی مطالب مطرح شده در این برنامه نکاتی قابل ذکر و یادآوری است .
-- اینکه در برنامه گفته میشود ، مجموعه به پایان نرسیده و باید چند قسمت یا قسمت های بعدی ساخته ، پخش و قضاوت شود ، اما سیما در این زمان به ضرورت بررسی و پاسخگویی رسیده ، در مجموع نشان از پذیرش انتقادات فروان در فضای عمومی جامعه و رسانه ای کشور و تلاش برای رفع و رجوع آن و اقدامی مثبت است .
--متاسفانه پاسخ به سوالات و انتقادات مطروحه غالبا قوی و اقناع کننده نبود ، اینکه در برابر طرح ایرادات بجای پاسخ دقیق مورد به مورد به ذکر برخی از دیالوگ ها مثبت دیگرپرداخته شودکافی و رافع ایرادات نیست .
-- باور کنیم که برای ارزیابی صرفا بر شمردن و ذکر آمار و میزان مخاطب بدون در نظر گرفتن سایر جوانب کافی نیست . موقعیت زمانی نمایش ، پخش سریال های رقیب اگر در زمان پخش وجود داشته است ،عامل مهم میزان رضایت مخاطبان ،میزان تحقق اهداف پیش بینی شده برنامه ریزان سیما بابت تولید و هزینه بالایی که برای آن صرف شده است .این نکات در مجموع می تواندجایگاه مجموعه نمایشی را مشخص کند. این موارد معمولا دراستانداردهای ارزیابی سیما نیز وجود دارند .
--شاید در زمان تماشای مجموعه نمایشی، از شوخی آن لحظه ، حتی ناسزایی که نثار شخصیتی از داستان میشود ، لبخندی بر لب برخی از تماشاگران بنشیند ، ولی یادمان باشد که بیننده ها، عمدتا تحصیلکرده و دارای دسترسی به رسانه های دیگر ،اهل تفکر ، بررسی و مقایسه هستند و نوعا برنامه ها را کلی ارزیابی و مقایسه میکنند .
-- بررسی چگونگی و کیفیت بازی هرکدام از بازیگران ، نقد ساختاری سریال ،شکالات احتمالی در مراحل تولید،تصویر برداری ، تدوین ، صداگذاری ، موسیقی و سایر نکات فنی و هنری سریال موضوع دیگری است که در این یادداشت مد نظر نیستند . جنبه مورد توجه ما محتوا و مدیریت محتوایی است که صرفا در اختیار و مسولیت سلسله مراتب مدیران سیما است .
-- غالب شخصیت های سریال در سری شش، نسبت به قبل ،بدرفتار ، مشکل دار تر و کوچکترها نسبت به بزرگتر ها بی ادب تر شده بودند .آنچه که بیننده ها هرشب از شبکه یک سیما دیدند،سرشار از رفتارهای بی ادبانه ، توهین ، قاچاق موادمخدر ، دو به همزنی و خیانت در امانت بود. اینکه صرفا گفته شود این موارد در یک مجموعه طنز مطرح شده ، بزرگنمایی شده و باید درک شود که جایگاه طنز این اقتضایات را دارد ولی در جایی دیگر یکسری دیالوگ ها برشمرده شوند که مثبت هستند و بار ارزشی دارند ،کفایت نمیکند چون قاعده پیش گفته که مجموعه طنز است ، لابد شامل همه مجموعه باید بشود .
-- صدا و سیما معمولا نسبت به نادیده گرفتن موازین اخلاقی ، رفتاری حساسیت نشان میدهد، عملکرد برخی مسولان را زیر ذره بین گذاشته و نقد میکند . چه اشکالی دارد ، با وسعت دید بیشتر و پاسخگویی بهتر به نقد عملکرد های خود نیز بپردازد وبر مبنای متر و مکیال خود، آنجایی که لازم است رسما و علنا عذرخواهی بکند .
-- در لابلای بحث و نقد اشکلات پیش آمده در سریال ، تعریضی هم به نقد ملایم وزیر ارشاد از سریال شد و بجای توجه به محتوای بیان شده ، عملکرد وزارتخانه او مورد نقد تند قرار گرفت . اینکه تعدادی از فیلم های سینمایی دارای اشکالاتی هستند، ایراد واردی است ، اما باید گفت شما که این برنامه را به اصطلاح برای نقد و پاسخگویی به ایرادات مطرح شده به عملکرد سیما تدارک دیده اید ،بهتر نیست از این فرصت پیش آمده به احسن وجه برای اقناع مردم استفاده شود ، سینما که در سال حدود صد فیلم تولید میکند و به همین میزان برنامه در نقد و بررسی آن در شبکه های مختلف تولید میشود و اتفاقا منتقدینی مستقل و بدون رودر بایستی برای آن برنامه ها دعوت میشوند و حتی گاه بدون حضور منتقدان در برنامه های مختلف مورد عنایت قرار میگیرند .
-- گاهی مسولان تلویزیون جایگاه عمومی ، انحصاری و فراگیر سیما و بودجه عام آن از خزانه عمومی کشور را فراموش میکنند ودر مقایسه یا به طعنه از سینمای محدود و کم رمق کشور یاد میکنند که کاملا بی تناسب است ، میزان تولیدات اندک، تعداد تماشاگران محدود ، بودجه بسیارکم حمایتی ، تولیدات مستقل ، تماشاگران انتخاب کننده و همه مختصاتی که در مورد سینما بطور اعم و سینمای کشورمان خاص تر وجود دارد، این دو حوزه را دربسیاری از جنبه ها غیر قابل مقایسه می سازد ،برای همین است که تلویزیون به دلیل استاندارد های سختگیرانه تر ، ارزشی تر و با توجه به مخاطب بودن خانواده ها با وجود نیاز به فیلم سینمایی تنها تعداد بسیارکمی از فیلم های تولیدی را انتخاب و خریداری و آنهم با ممیزی های مجدد خود پخش میکند .
-- در روزهای پخش سریال در چند مورد برخی بازیگران دو سه دیالوگ حذف شده قبل از پخش را بعنوان سانسور عنوان و آنها را در فضای مجازی منعکس کردند ، قبلا چنین رفتارهای نقدگونه یا اعتراضی در سینما و توسط سازندگان مستقل اتفاق افتاده بود، ولی در سیما این اتفاق کم نظیر بود ، سیما بهتر بود و بهتر است بعنوان تولید کننده ، سفارش دهنده ، تصویب کننده، تامین کننده بودجه و پخش کننده ،بطور شفاف موضع خود را نسبت به این موضوع مشخص کند ،بسیار نیکو و شایسته خواهد بود. اگر سیما در شفاف سازی صورت هزینه ها و پرداخت دستمزدها، چهارچوب قراردادها ، محدوده مسولیت و حقوق عوامل سریال ها هم پیشقدم شود، این رویه بخوبی میتواند در اطلاع رسانی شفاف همه دستگاه های فعال ملی و با بودجه عمومی سازنده و الگو باشد . .
--در برنامه اشاره ای گذرا به سکانس شبه سکسی و کپی شده از یک فیلم فارسی قبل از انقلاب شد و بسرعت از آن گذشتند و به هیچوچه حق مطلب ادا نشد ، مدیریت تلویزیون کلاه خود را قاضی کند ،بر اساس معیارهای اعلامی خود، آیا اگر چنین اتفاقی در یک فیلم کم بیننده و غیر معروف میافتاد به همین نحو و با بی اهمیتی از آن میگذشتند ؟، تلویزیون که کلی سلسله مراتب طرح ، تصویب ، نظارت بر ساخت و نظارت بر پخش دارد ، لا اقل بهتر است مدیران اصلی و عوامل ذیربط رسما از این سهل انگاری عذرخواهی کنند.و در قبال سایرین که رسانه در اختیار ندارند با سعه صدر بیشتری برخورد کنند .
منتشر شده در خبرگزاری جمهوری اسلامی ( ایرنا ) ۲۴ فروردین ماه ۱۳۹۹
مجموعه نمایشی پایتخت شش، پانزدهم فرورودین به پایان رسید.( البته گفته شدیکی ، دو قسمت پایانی بعداز رفع مشکل کرونا تولید و پخش میشود )،این مجموعه از سال ۱۳۹۰ که اولین سری آن روی آنتن شبکه یک سیما رفت تا نوروز سال ۱۳۹۹ که ششمین سری ان پخش شد ، فراز و فرود هایی داشت و البته در مجموع در هر دوره از مخاطبان خوبی برخوردار بود . بعبارتی می توان گفت که سریال پایتخت طی چند سال اخیر از پربیننده ترین مجموعه های نمایشی تلویزیون بوده است ، اما در زمان نمایش پایتخت شش ، اشکالات سریال بنحوی بود که با وجود غیبت روزنامه ها و انواع رسانه های مکتوب بدلیل شرایط فوق العاده کرونایی ، انتقادات زیادی توسط منتقدین و تعداد زیادی از مسولان حوزه های مختلف در فضای مجازی مطرح شد . صدا و سیما برای موارد مطرح شده توضیحاتی داد و برخی نکات مثبت سریال را یادآوری کرد ولی در نگاهی واقع بینانه باید گفت بسیاری از ایراداتی که مطرح میشود درست و وارد است . اینکه آمار ارایه شود مبنی بر اینکه مردم استقبال خوبی داشته اند البته این نکته مثبت و دلگرم کننده ای است اما مگر وظیفه صدا و سیما بعنوان رسانه عام و متکی به بودجه عمومی غیر از این است .؟
-صدا و سیما همواره از خود تلقی رسانه ملی ارزشمدار داشته که سایر دستگاه ها ، نهادها و شخصیت ها را نیز معمولا مورد نقد و ارزیابی قرار داده است، بر این اساس، طبعا خود در مسیر ارزشمداری باید پیشتاز باشد .
- از این گذشته در مقام بررسی و ارزیابی نه تنها در مورد این سریال بلکه در مورد سایر مجموعه ها نیز باید ببینیم آیا همزمان مجموعه های دیگری هم در حال پخش بوده ؟ رقابتی وجود داشته است ؟ چند برنامه طنز و سرگرم کننده روی آنتن پخش همه شبکه ها بوده که این سریال جایگاه فوق العاده پیدا کرده است ؟نسبت به پنج سری قبل،آیا سری جدید جایگاه بهتری دارد یا خیر ؟ گاهی در بررسی ها این نکات و انحصاری بودن و بدون رقیب بودن صدا و سیما در داخل کشور فراموش میشود.
- اعلام داشتن بالاترین بیننده در زمان پخش داشتن افتخار بزرگی است ، ولی باید همه زمینه ها و شرایط این وضعیت اعم از میزان رقابت ، وجود سایر برنامه های شاد و سرگرم کننده ، اجبار مردم برای ماندن و قرنطینه بودن در خانه هایشان ،همه و همه در نظر گرفته شود و علاوه بر انحصاری بودن رسانه ،سهم انحصاری سریال محاسبه نیزشود.
- بدون اینکه بخواهیم دیالوگ ها ، حرکات و مجموعه نقش فرد ، فرد شخصیت های مجموعه نمایشی رامورد بررسی کامل قرار دهیم و حوصله مخاطب را بسر بریم در مجموع باید گفت همه بازگران و شخصیت ها در پایتخت شش کارکتری منفی تر از گذشته دارند ،علاوه برخی زمینه ها قبلی در سری پایتخت های قبلی غالبا پرخاشگر ، دعوایی تر و بی ادب تر شده اند .
- در قسمت پانزدهم سریال سکانسی شبه سکسی با کپی و برداشت از یک فیلم تولید قبل از انقلاب با بازی بهروز وثوقی و گوگوش وجود داشت که به شدت مورد انتقاد همه نحله های فکری در جامعه قرار گرفت، هرتوجیه و توضیحی مبنی بر اتفاقی بودن یاطنز بودن این صحنه آورده شود ، رافع و پاسخگوی خطای سازندگان و پخش کنندگان ان نیست .
- آسانگیری مشابه به هیچ وجه در سایر حوزه های برنامه سازی صدا و سیما اعمال نشده و نمیشود ، آیا این رفتار متفاوت سیما و نا متعادل نیست ؟
- همه مواردگفته شده و مواردی که برای جلوگیری از اطاله کلام برشمرده نشد ، برای سیمای جمهوری اسلامی مطرح میشود که خود را همواره پیشتاز حفظ ارزش ها میداند و بارها و بارها از این دیدگاه سایرین را نقد کرده است . شاید اگر این اتفاقات در یک فیلم سینمایی میافتاد ، به این میزان توقع وجود نداشت و به این شدت مورد انتقاد قرار نمی گرفت .
در تعطیلات نوروز امسال ( ۱۳۹۹ ) که همزمان شد با خانه نشینی و قرنطینه اکثریت مردم به علت انتشار ویروس کرونا ( بجز اقلیتی که رعایت نکردند )، علیرغم وضع غیر عادی و نه چندان دلچسبی که همگان تجربه کردند ، فرصتی پیش آمد و بقول مردم توفیق اجباری شد تا علاوه بر کتابخوانی روال معمول، توجهی جدی به گوش کردن کتابهای صوتی بشود. خوشبختانه علاوه بر چند امکان از نهادهای دولتی، تعداد زیادی از اشخاص در کانال ها و گروه های مختلف فضای مجازی تعداد زیادی از کتاب های صوتی را برای استفاده سایرین به اشتراک گذاشتند ، کاری ماندگار که استفاده و بهره برداری از آنها میتواند بخشی از اوقات آزاد افراد را بطور موثر پوشش دهد .
فرصتی شد تا در این روزها چند کتاب صوتی را با دقت گوش کنم . کتابهایی که تا بحال فرصت خواندنشان را نکرده بودم ، صمیمانه به افرادی که بطور خودجوش و باصرف وقت به تهیه کتاب صوتی پرداخته اند و از فرصت پیشامده برای خود و دیگران اوقات مفیدی ساخته اند خدا قوت و دست مریزاد میگویم .
در بین چند کتابی که به فایل صوتی تهیه شده از آنها گوش کردم ، کتاب ارزشمند دو قرن سکوت مرحوم استاد عبدالحسین زرین کوب بود که چند سال پیش از این آنرا خوانده بودم و با محتوی و ادبیات آن کاملا آشنا بودم و خواستم مجددا از این طریق محتوی کتاب را یکبار برای خود یادآوری کنم ، کتاب در ۱۴ ، ۱۵ کلیپ صوتی سی تا چهل دقیقه ای با صدای خیلی خوبی از فردی که مشخص است تجربه گویندگی دارد ضبط شده و به اشتراک گذاشته شده است . باکمال تاسف طی گوش کردن به متن و محتوای کتاب متوجه غلط خوانی های زیادی در متن شدم ، چون قبلا با متن آشنایی داشتم توجهم بیش از پیش به اشکالات جلب شد ، وقتی دیدم تنها در یکی ، دو فصل کتاب بیش از ، ده دوازده تلفظ غلط وجود دارد و برخی از غلط ها تا پایان کتاب بارها تکرار شده اندو کاملا معنای دیگری را تداعی میکند ، در صدد برآمدم که موضوع را مطرح کنم تا ضمن قدری دانی از تلاش همه کسانی که احساس وظیفه کرده و با اغتنام از فرصت برای گشترش فرهنگ کتاب خوانی تلاش کرده و تلاش میکنند ، پیشنهاد و تذکری برای دقت و مراقبت بیشتری برای درست خوانی متن ها نیز شده باشد، تا با توجه به در دسترس نبودن متن ظریب خطا و برداشت ناصحیح از متن برای بهره بردار و شنونده زیاد نشود . البته ناگفته نگذارم که تعدادی زیادی از کتاب ها نیز بسیار خوب خوانده شده و سخاوتمندانه در اختیار دیگران برای استفاده قرار داده شده است .
بازهم تلاش کلیه تلاشگران حوزه کتاب و توسعه دهندگان فرهنگ کتاب و کتابخوانی را می ستایم .