بدون تردید منتشر شدن ویروس کوید ۱۹ و جهانی شدن بیماری کرونا یکی از بزرگترین ضربه های اقتصادی و در عین حال تهدیدات جان انسان ها را در یک قرن اخیردر پی داشته است ، اما در بطن این تبعات منفی و ناامنی پیامدهایی بعضا مثبت یا تغییر سیاست ها نیز دیده میشود .
تبعات انتشار بیماری کرونا تا بحال کاملا جهانی بوده ، گرچه در ابتدا برخی کشورها خود را مصون از ورود ویروس کرونا میدانستند ، اما پس از اندک زمانی آن کشورها نیز درگیر این اپیدمی شدند و بعضی از آنها در شرایط بدتری از سایرین قرار گرفتند . بنابر این اینک جهان با یک بیماری فراگیر و ویروس منتشر شده در همه جغرافیای زمین مواجه است .
کشور ما از اولین کشورهایی بود که بعد از چین بعنوان کشور آغازگر این اپیدمی وارد مرحله گشترش ویروس کرونا شد . با نگاه به اخبار ، توضیحات مسولان و پیامدهایی که از ابتدا دیده شد، میتوان نتیجه گرفت که ورود این ویروس حداقل ۱۵ روز دیر تشخیص داده شد و بعد از تشخیص چند روزی به دلیل بی خبری از ابعاد و تبعات ان شاید برای چند روز جدی گرفته نشد . اما از روزهای آغازین اسفند سال ۱۳۹۸ بیماری مورد توجه جدی قرار گرفت . اعلام هشدارهای پی در پی مسولان و انعکاس اخبارفوتی ها و بیماران بستری شده در بخش های مراقبت ویژه بیمارستان ها ، مردم را بخوبی متوجه اهمیت و حساسیت موضوع ساخت، تعداد آزمایشگاه های تشخیص دهنده افزایش یافت ، بیمارستان ها و مراکز بهداشتی مشخصی در سراسر کشور به بیماران اختصاص یافت ، تعدادی از مراکز و امکانات نظامی و انتظامی و سایر نهادها به توان پزشکی و بهداشتی کشور افزوده شدند .
اما همانگونه که گفته شد ، فراگیری ویروس کرونا در جهان پیامدهای بسیاری اعم از مثبت یا منفی در زمینه های اقتصادی ، اجتماعی ، سیاسی برای کشورهای مختلف داشت .
ا-- از مهمترین تبعات منفی بیماری کرونا لطمه شدید به اقتصادجهانی بطورکلی و اقتصاد یکایک کشورها بود ،توقف بسیاری از فعالیت ها ، از حرکت باز ایستادن بسیاری از کارخانجات و کارگاه های تولیدی ، پایین آمدن رشد اقتصادی و بیکار شدن میلیون ها انسان در سراسر جهان بود و پیآمد آن گشترش فقر و افزایش فاصله طبقاتی در جهان
۲ - در کشورمان در اثر شیوع ویروس کرونا و قرنظینه شدن مردم و تعطیلی اکثر مراکزفعالیت های جمعی ، توقف ساخت و ساز ها و بسیاری از فعالیت های بخض خصوصی بویژه مشاغل مرتبط با ساختمان سازی بسیاری از کارگران و شاغلان این مشاغل دچار لطمه شدید اقتصادی و معیشتی شدند ، ناگفته پیداست که علیرغم تلاش های دولت و برخی نهادهای حاکمیتی و نهادهای مردمی برای کمک به اقشار آسیب پذیر ، در مقایسه با بسیاری از کشورهای توسعه یافته ، حاکمیت نتوانست جز اندکی از فشار اقتصادی بر این قشر را جبران کند و در اثر شیوع بیماری و وقفه ایجاد شده در فعالیت اقشار ذیربط ، سفره این قشر از مردم باز هم کوچکتر از پیش شد ، البته معدودی از حرفه ها و مشاغل نیز طی شرایط بهتری یافتند، مثل کارگاه ها و کارخانجات تولید محلول های بهداشتی ، تولید ماسک ، دستکش ، لباس های مخصوص پزشکان و پرستاران ، تولیدات ظرف های یکبار مصرف ، تولیدات کیسه های پلاستیکی و . .
۳-- در نتیجه قرنطینه عمومی و گسترده در اکثر کشورهای جهان و همچنین باز ایستادن چرخ کارخانجات و کاهش شدید مصرف بنزین و نفت و انواع سوخت های فسیلی برای اولین بار پس از سالیان دراز عادت مصرف شدید سوخت های فسیلی و تولید گازهای مضر کربن ، دی اکسید کربن ، متان و سایر گازهای گلخانه ای کاهش چشمگیری داشت .در نتیجه برای اولین بار در طول دهه ها بلکه بعد از آغاز انقلاب صنعتی در اروپا و توسعه روز افزون صنعت حادثه ای باعث کم شدن شتاب یا حتی در بسیاری از موارد توقف استفاده از سوخت های فسیلی شد و به تعبیر متخصصین وقفه ای در دگرش های محیطی و تخریب محیط زیست ایجاد شد.
۴--ترجیح منافع ملی بر منافع منطقه ای ، بین المللی در صحنه های سیاست خارجی و روابط بین المللی آشکارا و به دفعات خود را نشان داد ،مصادره اقلام پزشکی ، بهداشتی ارسالی از کشوری به مقصد کشور دیگر در بین راه و بناچار اولویت دادن حکومت ها به جوامع خود برای رفع مشکلات آنی ، همچنین مشخص شدن ناتوانی قدرت های بزرگ و مدعی در تامین حوایج اولیه در چنین موارد غافل کننده ای
۵ - در برخی بررسی ها و نوشته های تحلیلی در سطح بین الملل ، برخی به این نتیجه رسیده اند که رهبران زن در سیاست بهتر از مردان سیاستمدار عمل میکنند .آنها با مقایسه عملکرد کشورهایی که توسط زنان اداره میشود با سایر کشورها در جریان مقابله و مهار بیماری کرونا به این نتیجه رسیده اند که آلمان به رهبری خانم مرکل نسبت به سایر اروپایی ها ، یا تایوان با ریاست جمهوری خانم تسای اینگ - ون ، سنگاپور به ریاست جمهوری خانم حلیمه یعقوب و یا نیوزلند به رهبری خانم جاسیندا آردرن نخست وزیر نسبت به بقیه کشورها موفق تر عمل کرده اند .foreignpolicy.com/2020/05/26/coronaviros-pandamic.silve-liningsclimmate-change
البته این ارزیابی مربوط به دو الی سه ماهه ابتدای شیوع بیماری کرونا در مناطق مختلف جهان است ،برای ارزیابی جامع زود است . ولی میتوان برای مرحله اولی شیوع بیماری این برداشت را تا حدی درست دانست .
۶- توجه به بهداشت جمعی و بهداشت فردی در سرتاسر جهان بسیار افزایش یافت . میتوان امیدوار بود که پس رفع بیماری کرونا در جهان توجه به بهداشت در سرتاسر جهان اعم از کشورهای برخوردار یا کمتر توسعه یافته ،فرهنگ بهداشت مردم ارتقا، یافته باشد.
۷ - در مقابل لطمه شدیدی که به بسیاری از مشاغل جاری و سنتی وارد شد ، برخی مشاغل مثل فروش آنلاین ، آموزش های مجازی ، تولید اقلام پزشکی و بهداشتی ، لباس های ویژه پزشکی و جراحی ( شان ، گان و . . ) . . . بسیاری از تولیدات دانش بنیان فعال شد و در زندگی جاری مردم به مرور جایگاهی جدی یافتند .
۸ -- در مسایل و معادلات جاری داخل کشور به دلیل توجه همه جانبه و متمرکز همه قوا ، نهادها و سازمانهای دولتی و حکومتی به آماده سازی جامعه ، مقابله با بیماری کرونا فشار سیاسی و انتقادات تند علیه دولت برای مدتی کاهش یافت در عوض فشار همه جانبه اقتصادی بدلیل بیماری فراگیر کرونا ، علاوه بر تحریم های سخت آمریکا و همراهی متحدین آن در این جریان افزونتر از گذشته شد .
۹ - توسعه اجباری دورکاری ، بهره گیری وسیع از فضای مجازی برای انجام کارهایی که انجام آنها بدون حضور افراد ممکن است، توسعه دولت الکترونیک در دوره شیوع ویروس کرونا در جوامع چنان شد که در ادامه تاثیر جدی بر عادات رفتاری و چگونگی انجام کارهای مردم خواهد داشت ، بعبارتی اجبار پیش آمده باعث جهش توسعه در تجارت ، پزشکی ، آموزش و . . از راه دور شد ، این روند می تواند بر کاهش تردد ها ، جلوگیری از ازدحام ادارات ،هزینه های سفر یا بوروکراسی و . . تاثیر جدی بگذارد .
۱۰ - سست شدن بنیان نهادهای بین المللی و کم اعتمادی کشورها به این نهادها به دلیل ضعف عملکرد و ناتوانی نهادهای مذکور در جریان اپیدمی بیماری کرونا ،
دولت آمریکا پس از انتقادات متعدد از سازمان بهداشت جهانی ( W-H-O ) اعلام کرد از آن خارج میشود ، ایتالیا ر برخی از کشورهای دیگر اروپا از عملکرد ضعیف اتحادیه اروپا (Europaen Union )در مقابله با شیوع ویروس کرونا و همکاری بین اروپایی انتقاد کردند .
۱۱ - در داخل کشور گرچه در ابتدای ورود ویروس کوید ۱۹ انتقاد ها نسبت به آماده نبودن دولت و نهادهای بهداشتی شروع شد ، اما با فراگیری این ویروس در سرتاسر جهان ، نوع مقابله کشورها با موضوع ، میزان مرگ و میرهای ناشی از بیماری کرونا ، وضعیت شرایط جوامع دیگر در جریان این اپیدمی . . ، فضای عمومی جامعه و نگاه محققین و منتقدین تا حد زیادی نسبت به آنچه که میگذشت تعدیل شد و بسیاری به مجموعه پزشکی ، بهداشتی ، کادر درمانی و تلاش های دولت ، ستادمرکزی مقابله با کرونا نمره قابل قبولی دادند .
۱۲- بسیاری توصیه ها و تاکیدات رفتاری برای رعایت بهداشت فردی و جمعی بین مردم توسط مردم جدی گرفته و مراعات شد و امیدمیرود که به مرور به یک فرهنگ تبدیل شود . این موضوع و تردد کمتر خود روها طبق گفته مسولان باعث کاهش شدید حضور بیماران غیر کرونایی در بیمارستان ها شد .
۱۳ - تشکیل ستاد فرماندهی مقابله با کرونا به دستور و حمایت رهبری و ریاست رییس جمهور، تمرکز و پشتیبانی مجموعه دولت ، همه نهادها، ستادها و مراکز قوای نظامی ، انتظامی، سپاه ، بسیج ، نیروهای پشتیبان ، حرکت های نهادهای مردمی ، پشتیبانی های محلی در برخی از مساجد و حرکت های جهادی و تحرک نهادهای مردم نهاد . . . همه و همه عزم جدی و حرکت فراگیر و کم نظیری را در کشور به نمایش گذاشت که میتوان گفت پس از دوران جنگ تحمیلی عراق با ایران بی نظیر بود .
۱۴- در بعد رسانه ای میتوان ابراز داشت که طی ماه های اسفند ، ۹۸ و فروردین و اردیبهشت ۱۳۹۹ خبرهای مرتبط با اپیدمی ، کرونا ، چگونگی مقابله کشورهای مختلف با این پدیده جهانگیر ، میزان انتشار ویروس ، آمار مرگ و میر ناشی از این بیماری، پر حجم ترین و پرتعدادترین خبرهای را به خود اختصاص داد . در ایران نیز صدا و سیما ،سایت های خبری ، نشریات و اشکال مختلف فضای مجازی بطور گسترده به این موضوع پرداختند . البته به دلیل گسترده بودن حوزه فعالیت ، جغرافیای زیر پوشش و امکانات وسیع و فعالیت شبانه روزی شبکه های مختلف رادیو ، تلویزیونی ، سهم صدا و سیما طی ماه های گذشته در آموزش عمومی مردم ، اطلاع رسانی به موقع و پخش اخبار اتفاقات ، اقدامات و تحولات مرتبط از سایر رسانه ها بیشتر بود، رادیو تلویزیون علاوه بر این توانست بخشی از ظرفیت خود را در اختیار آموزش و پرورش کشور قرار دهد تا با توجه به تعطیلی مدارس و نهادهای مختلف آموزشی قسمتی از آموزش های رسمی مدارس از اینطریق صورت گیرد .