تصور کنید که یک هموطن از شهرستانی دور از تهران یا بسیاری از افراد در تهران بزرگ میخواهند برای بازدید از محموعه برج آزادی ، گردش ،عکس گرفتن و ثبت خاطره حضور در معروفترین میدان کشور به محوطه و مجموعه وسط این میدان و در کنار برج و سازه معروف آزادی برسانند، تصور همه کسانی که برای اولین بار چنین تصمیمی را دارند این است که برای این گردش و بازدید ساده ، حتما و قطعا مسیری زیبا با دسترسی آسان و از همه مهمتر ایمن توسط شهرداری تعبیه و آماده شده است ، این یک پیش بینی کاملا عادی و عاقلانه است . برجی نمادین از حدود ۵۰ سال پیش ساخته شده و راه دسترسی به آن از میدان برزگ و همیشه پر ترافیک حتی قبل از ساخت برج آماده شده است .اما داستان آن زمان تلخ و عجیب میشود که گردشگر و بازدید کننده با چرخی در دایره بزرگ اطراف برج هیچ راه دسترسی پیدا نمیکند ! حتما در شهر بارها به خط کشی هایی برای عبور عابر پیاده از سمتی به سمت دیگر برخورد کرده اید که با اطمینان کامل از سلامت عقل تنظیم کنندگان و ترتیب دهندگان این مسیر عبوری ، اقدام به رفتن از پهنای خیابان به سمت دیگر کرده اید اما با کمال تعجب انتهای خط کشی قبل از رسیدن به پیاده رو به دیواره ای ختم شده است که مجبورید از آن بالا روید و سپس وارد پیاده رو شوید .؟! البته این وضعیت در میدان آزادی تهران و برخی خیابان ها تازه نیست از سالها قبل چنین وضعیتی بوده و در حال حاضر نیز وجود دارد و بنابر رویه معمول تا آینده غیر قابل پیش بینی تداوم خواهد داشت!!
جالب است که با این شرایط چند فضای فرهنگی و هنری نیز برای بازدید ، از جمله سالنی برای اجتماعات فرهنگی زیر مجموعه وجود دارد که گاهی در آن برنامه هایی اجرا و برگزار میشود یا مجموعه ای برای بازدید ، در معرض تماشای عمومی قرار میگیرد . نا گفته پیداست که از ابتدا مسیر و راه دسترسی وجود داشته است که گویا شهرداری وقت به دلایلی آنرا مسدود کرده یا مورد استفاده دیگری قرار داده است .!؟ البته شخصااطلاع دقیقی از چگونگی و دلایل بستن راه دسترسی ندارم .
تصور کنید که خانواده ای برای برای قدم زدن ، تماشا یا عکس یادگاری گرفتن میخواهد خود را به مجموعه برج در وسط میدان برساند ، جایی که یک لحظه از ماشین تهی نمیشود و همواره خودروهای شخصی ، اتوبوس ها و ماشین های مسافر کش در حال سبقت گرفتن برای خروج از میدان هستند .
شاید بنظر طرح موضوعی که در بالا آمد چندان مهم به نظر نرسد ، ولی باید توجه شود که علاوه بر یادآوری و هشدار بابت در خطر بودن همیشگی عابرین ، این موضوع به نوعی بیانگر نوع تفکر ناقص و مدیریت ضعیف شهری در سالهای اخیر بوده و هست .
شرایط موجود جامعه با تورم بالای اقتصادی ، همچنین سختی معیشت مردم نیاز به وجود و تبلغ خبرهای امید بخش و آرامش دهنده توسط رسانه ها دارد که این نوع گزارش ها بعد از اقدام عملی و حرکت سازنده ممکن می شود . رسانه در بعد وسیعی اطلاع رسانی می کند و ابعاد بیشتری از آنچه را که اتفاق افتاده برای مخاطبان روشن می سازد، وگرنه به قول قدیمی ها، بی مایه فطیره، باید کاری انجام شود و سپس در رسانه انعکاس پیدا کند، لذا صرف کلنگ زنی خبر نیست، موضوعی که سالها پیش در خبرها داشتیم و برای شروع هر اقدام عمرانی توقع انعکاس مراسم کلنگ زنی بود، خوشبختانه این حرکت به مرور اصلاح و کمتر شد. برخی از کلنگ زنی ها تکرار شد، برخی در همان مرحله کلنگ زنی ماند و تعدادی از پروژه چند برابر زمان پیش بینی شده به طول انجامید.
اینک با ورزیده شدن اهالی رسانه ها، حذف یا محدود شدن انتشار خبر کلنگ زنی و امثال آن ها، نقصان در اطلاع رسانی توسط مسئولان به گونه ای دیگر تداوم یافته و ظاهرا قصد اصلاحی وجود ندارد.
در هر افتتاح و آغاز بهره برداری از طرح و پروژه تمام شده که تقریبا همه آن ها مربوط به پروژه های نیمه تمام دولت یا دولت های پیشین است معمولا یادی از زحمات گذشتگان از سوی مسؤلان دولتی نمی شود. البته برای مردم تمام شدن پروژه و آغاز بهره برداری مهم است ولی اگر طرحی مانند خط راه آهن همدان سنندج ۹۰ درصد آن قبل از دولت سیزدهم انجام شده و ۱۰ درصد آن در دولت فعلی انجام می شود علاوه بر مسؤلان اجرایی صدا و سیما و سایر رسانه ها نیز طبق وظیفه و رسالت کاری و اخلاقی رسانه می بایست به روشنی و شفافیت در گزارش هایشان این مطلب را روشن کنند، همچنین وزیر ارشاد از پرفروش شدن فیلمی به عنوان محصول دوران مسؤلیت خود یاد می کند ولی بلافاصله کارشناسان توضیح می دهند که فیلم مذکور مقدمات تولید و تهیه آن ازسال ۱۳۹۸ شروع شده است. در مقابل داستان فساد بالای ارزی در جریان واردات چای که طبق توضیح ریاست قوه قضاییه و فعالان بازار چای عمده آن در دوره دولت حاضر و بطور خاص وزیر جهادکشاورزی برکنار شده انجام شده لا اقل طی روزهای گذشته با نشانه های متعددی از فرافکنی و حواله به این و آن دادن همراه شد .
این گونه برخوردها علاوه بر زیر سوال بردن صداقت مسئولان، پای بندی رسالت رسانه ای برخی از رسانه های مدعی را نیز مخدوش می سازد .
البته دست اندرکاران به این ترتیب تلاش می کنند تا به اصطلاح با نشان دادن کارایی و کارآمدی فوق العاده خود و همکاران برای جامعه امید آفرینی کنند ولی بارها شنیده و خوانده ایم که هدف وسیله را توجیه نمی کند. صداقت در گفتار و امانت داری در عمل بیش از هرچیز باعث رضایت مردم و کند شدن زبان منتقدین می شود. متاسفانه در بسیاری از امور گرفتار بیش از حد لازم دچارهیجانات تبلیغاتی هستیم، در مواردی هم مانند آلودگی طولانی و وحشتناک هوا در تهران و بسیاری از کلانشهرهای کشور، دچار فراموش و بی اعتنایی بسیاری از رسانه ها به ویژه رسانه فراگیر صدا و سیما هستیم .
در گذشته که آلودگی هوا به این شدت نبود، صدا و سیما بارها و بارها با جدیت به این موضوع می پرداخت. موضوعی که با سلامت و کیفیت زندگی آحاد مردم سر و کار دارد.
امیدواریم به دور از بازی های سیاسی و جناحی با پیگیری و بررسی آلودگی هوا و مطالبه گری ملی از همه مسئولان دست اندرکاران قبلی وحال حاضر ، وضعیت نامطلوب فعلی کیفیت هوا به سرانجامی امید بخش ختم شود .
در شرایطی زندگی میکنم که کمابیش در یک سیکل پیوسته خبری سیر میکنیم ، همان مجموعه ای که مارشال مک لوهان در دهه ۶۰ میلادی از آن به عنوان دهکده جهانی یاد کرد، آنزمان با ورود ماهواره و امکانات مختلف آن، نشانه های پیوستگی ارتباطی در سراسر جهان نمایان شده بود ، این مسیر به مرور تکمیل و با توسعه اینترنت و فضای مجازی ، جهان ارتباطات وارد عصر جدید و متحولی شد ، عصری که هر روز شاهد نوآوری های بیشتری در ارتباطات جمعی و میان فردی ، همچنین تاثیرگذاری های فکری و فرهنگی است .
بدون تردید بخش بزرگی از نگاه ما به تحولات جهانی تحت تاثیر دریافت هایی است که از منابع دیگر ، حتی آن هایی که مورد نقد ما هستند ، دیدگاهشان را نمی پسندیم یا آنان را امین نمیدانیم ،دریافت میکنیم ،منابعی که بعضا می شناسیم و غالبا بی اطلاعیم. اصولا فلسفه کار و هدف کشورها و مراکز قدرتی که برای تاسیس و راه اندازی رسانه در شکل ها و ابعاد مختلف ، سرمایه گذاری و هزینه میکنند همین است ، این که هرکدام بخشی از اطلاعات و دریافت ها و در مجموع باور دیگران را از جهان بسازند و شکل دهند .
تقریبا همه رسانه های فعال خبری اعم از دولتی یا غیر دولتی ، خصوصی یا عمومی دارای همین ویژگی هستند . در یک بررسی کلی و نگاهی گذرا ، چندین سایت و کانال خبری داخلی رامشاهده کردم که اخبار خارجی خود را عینا از یکی ، دو کانال خبری خارجی بر می دارند بدون ذکر منبع یا به عنوان تولید خود منتشر میکنند و برای دسترس مخاطب خود به اخبار مهم خارجی اصولا به خود زحمت نمی دهند .
میتوان گفت که جز چند کشور بزرگ و با سابقه در حوزه خبر و رسانه که آنها هم در بسیاری از مسایل سیاسی و فرهنگی اشتراک نظر و اشتراک منافع ، همچنین نوعی تقسیم منافع دارند ، سایر کشورها برای اطلاع از اخبار تخولات در گوشه و کنار جهان نیازمند و مشترک بنگاه های خبری گروه اول هستند ، البته امکان قابل دسترس فضای مجازی در جهان این وابستگی را تا حدی کمتر کرده است ، اما منتفی و مرتفع نشده ، اتفاقا حضور ، فعالیت و تولید محتوای چند کشور و قدرت ذکر شده در فضای مجازی نیز بیشتر و قدرتمندتر است .
با این همه نباید فکر کنیم به میزان زیادی در تولید و انتقال اخبار در سطح منطقه یا جهان پیشرو هستیم.