دُرج

وب نوشت سعید فانیان

دُرج

وب نوشت سعید فانیان

رسانه های پیگیر ضامن سلامت جامعه

از جمله کارکردهای رسانه ها بویزه رسانه های عام  و همگانی می تواند نظارت همگانی و توجه دادن حوزه های مسئول به کارکردهای صحیح و پیگیرانه باشد . چندی پیش خبر سیما گزارشی تصویری از دستگیری باندی تبهکار پخش کرد که طی آن پلیس از انواع تبهکاریهای اعضای باند از جمله حمله مسلحانه به بانکها ، زورگیری از مردم با بکارگیری سلاخ های مختلف و ایجاد نا امنی و رعب در جامعه خبر میداد . اینکه ریشه این اقدامات در کجاست و برخورد های مراکز مسئول و سهم هدایت و نظارت اجتماعی به چه میزان است طبعا نیاز به بررسی کارشناسی و تخصصی دارد ولی اینکه سرگذشت و ادامه ماجرا پس از این دستگیری ها چه میشود و به کجا می انجامد، چه  حدود و احکامی برای آنها در نظر گرفته میشود و عاقبت تبهکاران چه میشود  لا اقل در موارد باندهای بزرگ و خطرناک با اتهامات سنگین برای مردم مهم است و می تواند خبر های بعدی این گزارش باشد ، استفاده از آرشیو و پیگیری خبرهایی از این دست پس از مدتی هم می تواند برای جامعه جالب باشد هم برای مسئولین ذیربط مراقب و هشدار دهنده و هم برای افرادی با زمینه های مساعد تنبه دهنده و عبرت آموز ، در این میان و بیش از همه این پیگیری ها و توجهات نقش نظارت عام رسانه ها بر عملکرد دستگاه های مسئول را با اهمیت و موثرتر می سازد .

تاملی بر پیام های جاری در فضای رسانه ای

تاملی بیشتر بر اخبار ، تبلیغات و پیام های معمولی که هر روز در رسانه های داخلی ما منتشر و منعکس میشود ما را با ده ها  بلکه صدها نکته غیر اصولی، سطحی ،کم عمق و ابتدایی مواجه میسازد که اگر مورد توجه قرارگیرند می بینیم که این نوع پیام ها در مواردی شعور مخاطب را به هیچ میگیرند .متاسفانه اینگونه موارد کمتر مورد توجه و نقد نویسندگان و خبرنگاران ودیگر اصحاب رسانه قرار میگیرند .شاید از بزرگترین ضعف های موجود در رسانه های کشور نپرداختن به بررسی کارکرد تخصصی و نقد رسانه ای نسبت به یکدیگر است .البته بسیاری از رسانه های موجود صرفا با انگیزه های سیاسی و در محدوده اهداف و اولویت های سیاسی ،حزبی و جناحی خود به واکاوی عملکرد و نقد دیگران می پردازند . اما نمونه های فروانی از پیام ها ، تبلیغات و خبرهای بی اساس در رسانه ها وجود داشته و وجود دارند که مشمول این بی توجهی می شوند.چه بسیار خبر ها و مصاحبه هایی که از اساس دروغند ولی به دلیل حساسیت کم حتی پس از اثبات نیز اتفاق و پیامدی ندارند ؟ علاوه براین ها گاهی با تبلیغات وسیع در مورد کالاهایی برای خانواده ها مواجهیم که در قبال آنها در موارد زیادی  اعتراضات موسسات مربوط به کیفیت و بهداشت نادیده گرفته شده و با بی اعتنایی به این هشدارها پخش تبلیغات برای ماه ها روی آنتن صدا و سیماتداوم یافته است مانند تبلیغات طولانی مدت مربوط به کرمی موسوم به کرم حلزون ،یا ماه ها پخش یک بسته تصویری که طی آن یک نوع شامپو تبلیغ می شد در این تبلیغ تلویزیونی که کپی یک تبلیغ خارجی است بجای شخصیت زن خارجی ،مرد داخلی انتخاب و جایگزین شده بود و بجای شامپو روی سر و بدن در تصویر در حالی که  آب از دوش حمام بر روی سر و لباس مرد میریخت وی نیز روی پیراهن و لباسی که بر تن داشت مشغول شامپو ریختن و روی سر و تن خود مالیدن و همزمان  به اصطلاح استشمام بوی خوش بود صحنه بسیار مسخره و تصنعی با کپی برداری بسیار ضعیف ، ولی همین تبلیغ حداقل طی شش ماهه دوم سال 92 در شبکه های مختلف پخش میشد  .این تبلیغ جز ضعف تهیه و ساخت تبلیغ ، کپی برداری ناقص و نابجا و نادیده گرفتن شان بینده پیام و پیامدی نداشت .

خالی بندی های رسانه ای

 عنوان و واژه خالی بندی رسانه ای هرچند هنوز جا افتاده و پرکاربرد نیست ولی کاملا منظور را میرساند. این واژه را اولین بار در کتاب روش های مصاحبه خبری(چاپ دهم -ویراست چهارم- 1392 ) تالیف دکتر محسنیان راد دیدم . در این کتاب ذیل مبحث توانمندی ها و امکانات مصاحبه و ضرورت تسلط مصاحبه کننده بر موضوع مواردی از خالی بندی ها نیزبعنوان مثال ذکر شده است مانند: اعلام طراحی و ساخت کامیون ملی بنام "کاوه "توسط مدیرعامل وقت سایپا (دنیای اقتصاد 12 /8 / 1389 )و افشای دروغ بودن کل ماجرا در رسانه ها طی کمتر از بیست روز از مراسم رونمایی ،اعتراض شرکت دانگ فنگ و چینی ازآب در آمدن کامیون ها، (همشهری 4/9 /90 )یا مورد دیگر اعلام و وعده معاونت وقت گردشگری سازمان میراث فرهنگی  مبنی بر جذب 25 در صد از جمعیت چین به کشور ایران (تیتر آنلاین )و تکذیب موضوع و تغییر وبرکناری معاون محترم قبل از ورود اولین گردشگر چینی به ایران   12/9 / 90 از این قبیل خالی بندی ها چند مثال دیگر هم در کتاب آمده و نفی و رد آن نیز در رسانه دیگر و به فاصله کم منعکس شده است  . البته پس از صرف هزینه ها ، کنفرانس خبری و مصاحبه های مختلف با رسانه ها  

خالی بندی های رسانه ای مربوط به مقطع خاصی نیست ولی در مقاطعی شدت میگیرد . بنظر میرسد که انواع خالی بندی های رسانه ای زمانی قوت میگیرد که فشار بر روی رسانه ها زیاد باشد و آنها دست بازی در نقد و تحلیل نداشته باشند یا  خبرنگاران و تحلیگران رسانه از آمادگی و تخصص لازم در حوزه های کار خود برخوردار نباشند . طبعا در صورت برخورداری خبرنگار و مصاحبه کننده از دانش و تسلط کافی به موضوع در هر شرایطی امکان خالی بندی ، دروغ و بلوف های رسانه ای به حداقل ممکن میرسد .