دُرج

وب نوشت سعید فانیان

دُرج

وب نوشت سعید فانیان

نام خانوادگی در ایران


  پیشینه نام خانوادگی برای مردم در ایران چندان  دور و قدیمی  نیست . در گذشته نه چندان دور بجز تعدادی از درباریان و وابستگان به حاکمیت که القاب و عناوینی  برای خود دریافت میکردند یا میخریدند عامه مردم در محل معمولا بنام پدر و پدر بزرگ و نیز  گاهی مهارت و شغل خود معروف بودند و معرفی میشدند. اوج خرید و فروش القاب و عناوین برمیگردد به دوره ناصرالدین شاه قاجار،البته لقب و عنوان معمولا به پولداران و وابستگان درباری که امکان دادن هدیه و پرداخت وجه در سطح بالا داشتند داده میشد در عین حال تعداد بسیار کمی از خانواده ها نیز معروفیت تاریخی داشتند. انتخاب نام خانوادگی به شکل امروزین در سطحی محدود و در میان روشنفکران از دوران مشروطیت معمول شد ،اما بصورت عام و فراگیر از ابتدای دوره رضا شاه در سال 1304 شروع شد و طبق مصوبه مجلس شورای ملی در آنزمان استفاده از القاب گذشته منسوخ و  داشتن نام خانوادگی برای کلیه اتباع ایرانی اجباری شد .
در انتخاب نام خانوادگی غالبا انتساب به یک فرد مهم یا پدر بزرگ و جد پدری ، شغل ، شهر و محل سکونت فرد و اجداد و دودمان او بیشترین نقش را داشته است در عین حال  مواردی چون ،بی سوادی گسترده و بی اطلاعی مردم ،دخالت و تصمیم گیری مامورین ثبت احوال و گاه اشتباه آنها  نیز در تعیین نام فامیل اشخاص موثر بوده است . در شروع نام گذاری ها و دریافت نام خانوادگی به دلیل ساکن بودن بیش از 80 در صد مردم در روستاها ، در دسترس نبودن ثبت احوال و مراجعه  سالانه یا چند ماه یکبار مامورین به محل که معمولا در خانه کدخدا یا روحانی و بزرگ محل صورت میگرفت ،  شرایط برای بروز اشکالات و اشتباهات یا انتخاب نامی بدون میل مراجعه کننده فراهم  بود ، بعداز پیروزی انقلاب اسلامی به نام خانوادگی و تعویض و تصحیح فامیل های غیر معمول یا بی معنا توجه شد و بسیاری فامیل خود را تغییر دادند یا تصحیح کردند و پسوند و پیشوند های غیر متعارف را حذف کردند .در حال حاضر شاید نیمی از جمعیت ایران دارای نام های خانوادگی مشابه ،معروف و پر شمارند چنانچه نام هایی چون محمدی ، احمدی ، حسینی،حسنی ،موسوی  و هاشمی بصورت انفرادی یا ترکیبی با پیشوند و پسوند بیشترین تعداد را در نام های خانوادگی موجود دارند، هنوز هم پسوند هایی که متعلق به یک محل یا شغل ولی برای سایرین نا شناخته  است وجود دارد مثل سگوندی که تعلق به طایفه ای را میرساند یا بز چلویی و امثال آن . ازآثار دخالت های ماموران در نام فامیل افراد نشانه های زیادی وجود دارد دریک خانواد از آشنایان ما از چهار برادر ،دو برادر فامیل درخشان و دونفر دیگر درفشان دارند معلوم است که این تفاوت را مامور ثبت احوال ایجاد کرده است  . فامیلی را بنام دست بر دهان میشناسم ،سالها پیش از فرد مسن خانواده دلیل انتخاب این نام را پرسیدم گفت برای انتخاب نام خانوادگی در ثبت احوال شغلم را پرسیدند و من پاسخ دادم کار و بارمان دست است و دهان، یعنی کارمیکنیم و لقمه ای نان در میآوریم ،مامور ثبت هم نوشته دست بر دهان ،هنوز هم نام فامیل های عجیب و غریب وجود دارد ،دوستی تعریف میکرد چند سال پیش در منطقه شرق تهران معلم بوده  و دانش آموزی داشته  است با نام خانوادگی ، پیکان قراضه ، البته نمونه های مشابه همچنان زیادند .گفته میشود مجموعا حدود ده هزار نام خانوادگی در ایران وجود دارد .

نظرات 0 + ارسال نظر
برای نمایش آواتار خود در این وبلاگ در سایت Gravatar.com ثبت نام کنید. (راهنما)
ایمیل شما بعد از ثبت نمایش داده نخواهد شد