مناسبت ها ، آداب و رسوم مشترک ما ایرانی ها سرمایه های خوب و ارزشمندی هستند که هرکدام برای خود فلسفه و معنای خاصی دارند و طی قرن های مدید بعنوان یکی از شاخص های هویتی مردمان این مرز و بوم خود نمایی کرده اند .توسعه تکنولوژی و تغییر در سبک زندگی مردم بدون تردید بر چگونگی حفظ این سنت ها تاثیر گذاشته است ولی بسیاری از این مناسبت ها به برکت حضور پدر بزرگ ها و مادر بزرگ های خوش سلیقه و آداب دان و تلاشگران عرصه فرهنگ مردم و پژوهشگران فولکر و فرهنگ عامه ، همچنان نشانه های پر رنگی از آن ها در بین ما باقی مانده است . یکی از این مناسبت های بسیار زیبای شب یلدا یا شب چله است که بزرگترین و محوری ترین خاصیت و دستاورد آن توجه به صله رحم و گردآمدن خویشاوندان و آشنایان در کنار هم است . چه مناسبت و انگیزه ای مهمتر از اینکه بعنوان یک رسم و سنت ، افراد نزدیک و آشنا با محوریت بزرگترها و سالمندان دور هم جمع شوند ، دیداری تازه کنند و از حال یکدیگر با خبر شوند . جالب است که بسیاری از ایرانیان در خارج از کشور نیز در اقصی نقاط جهان در شب یلدا در جمع های کوچک و بزرگ این رسم را زنده نگاه میدارند، همچون سایر ایرانیان اشعار حافظ را میخوانند و از دیوان لسان الغیب فال میگیرند، و گاهی غیر ایرانیان نیز با حضور خود در مجالس ایرانیان با این رسم زیبا اشنا میشوند .
از زیبایی های مراسم شب یلدا پذیرایی با اجیل و شب چره های متنوع و رنگارنگ در اخرین روز فصل رنگ هاست . قطعا در این زمانه گرانی و سختی معیشت،پذیرایی از میهمان های یلدایی با آجیل های هفت رنگ و مخصوص پر هزینه و سخت است ،اما باید توجه کنیم که فلسفه و تمرکز این سنت از ابتدا دور هم بودن در آخرین شب پاییز و طولانی ترین شب سال و نثار دوستی ها و صمیمیت ها بوده است، ضمن اینکه وقتی به گذشته برمیگردیم می بینیم که با توجه به اکثریت روستا نشین تا چنددهه پیش ، اکثر مردم با پذیرایی از محصولات باغی و خشکباری که برای این ایام ازداشته های خود تدارک میدیدندو بهمان اکتفا میکردند، چندان در میهمان داری و میزبانی در شب یلدا دچار مشکل نمی شدند .امروزهم اگر بتوانیم مقصود و هدف اول را حفظ روابط ، رعایت صله رحم و تعمیق دوستی هاو تکریم بزرگترها قرار دهیم حتما بقدر بضاعت خود می توانیم حافظ و تداوم بخش سنت های ارزشمند نیاکان فهیم خود باشیم.
البته در ادبیات فارسی شب یلدا نماد شب تاریک طولانی است که با گذشتن آن روز روشن امید طلوع میکند . به عبارتی شب یلدا شب کارزار روشنایی و تاریکی است.
نگفتمت که به یغما رود دلت سعدی چو دل به عشق دهی دلبران یغما را
هنوز با همه دردم امید درمان است که آخری بود آخر شبان یغما را
سعدی
صحبت حکام ظلمت شب یلداست نور زخورشید جوی بو که بر آید
بر در ارباب بی مروت دنیا چند نشینی که خواجه کی به درآید
حافظ
قندیل فروزی به شب قدر به مسجد مسجد شده چون روز و دلت چون شب یلدا
ناصر خسرو قبادیانی