به یاد شجریان خسرو آواز ایران
طی چند ساعتی که از درگذشت استاد محمد رضا شجریان میگذرد ازطیف ها و طبقات مختلف و گرایشات متنوع فکری در داخل و خارج ،بابت فوت استاد شجریان تسلیت گفتند و بیانیه دادند . از وزارتخارجه جمهوری اسلامی ایران تا وزارتخارجه آمریکا ،ریییس جمهور و برخی از وزیران ، سیدحسن خمینی ، فرهادی ، عبدالکریم سروش ،شفیعی کدکنی و . .بسیاری از مقامات جمهوری اسلامی ایران، بسیاری از هنرمندان ، شخصیت های فرهنگی ، هنری ، بسیاری از مردم که ازش خاطراتی داشتند چه آنها که از نزدیک با او آشنا بودند و چه کسانی که با ترانه ، آواز و موسیقی او محشور و مانوس بودند، همه از استاد ، خوبی ها ، توانایی ها ، مردمی ها و هنرناب موسیقی اصیل ایرانی او یاد کردند، ایرانی های خارج از کشور ، خارجی های ایران دوست ، همزبانانی مانند استاد دولتمند خواننده اصیل تاجیکستان،و عبدالله عبدالله معاون ریاست جمهوری افغانستان که استاد شجریان را میراث مشترک فرهنگی کشورهای منطقه و معرف شاعران بزرگ زبان فارسی از جمله مولوی ، حافظ و فردوسی دانست. این یاد مان ها همجنان ادامه دارد .
واقعیت این است که آنقدر نامداران ، استادان و نام آشنایان طی همین مدت کمتر از یک شبانه روز ، از استاد گفتند و نوشتند که فکر کردم جای نوشتن من نیست، اما باز حیفم آمد که در مورد این هنرمند برجسته و کم نظیرآواز ایرانی هیچ نگویم و ننویسم .
اما چند نکته در مورد استاد شجریان ، من و بسیاری از همسالانم که در مقطع انقلاب جوان ودانشجو بودیم گوش کردن به ترانه ها و آواز استاد شجریان را که با صدای ممتازش ، همواره از شعرهای پرمحتوا و اصیل شاعران ماندگار و نامدار ایرانی استفاده میکرد دارای یک کلاس خاص با تراز مطلوب میدانستیم و اگر کسی می پرسید ،به نوای کدام خواننده گوش میکنید ، بدون تامل و با افتخار میگفتیم ، استاد شجریان
-بدون تردید در سال های اولیه انقلاب تنها صدای شجریان بود که انقلابیون و مجامع رسمی از آن بهره می بردند و سطح و مطلوبیت بقیه اجراها و تولیدات موسیقی را با آن می سنجیدند .
- تا نزدیک به ۲۰ سال بعداز مقطع پیروزی انقلاب صدای آقای شجریان معیار و ترازی برای صدا و سیما بود و بیشترین حجم و گاه بدون ملاحظه در شبانه روز بارها و بارها ، ترانه های با مفهوم او پخش می شد .
- در آن دوران بعضا زمانی که شجریان در خارج از کشور کنسرت اجرا میکرد برخی از گروه ها و معدود افرادی با او مخالفت میکردند و استاد را هنرمند وابسته به نظام معرفی میکردند ، در داخل هم گاهی برخی در برگزاری کنسرتش مانع ایجاد میکردند ، ولی در مجموع برگزاری ها ، تولیدات هنری و فعالیت های او به نحو مناسبی انجام می شد و تاسال های بعد هم ادامه یافت
-- استاد شجریان چند بار نسبت به نحوه استفاده از ترانه های خوانده شده توسط او در صدا و سیما و بطور کلی نوع برخورد غیر حرفه ای با مقوله موسیقی شکوه کرده بود و یکبار رسما طی نامه ای ( ۲۵ خرداد ۱۳۸۸ ) ازرییس صدا و سیما خواست از پخش ترانه ایران سرای امید که وی در روزهای اول پیروزی انقلاب و برای آن حال هوا اجرا کرده بود خود داری کند، همچنین با یادآورشدکه طبق درخواست سال ۱۳۷۴ ،از سایر تولیدات او که صدا و سیما نقشی در آن نداشته است استفاده نکند . بعدا توضیح داد که می توانند ،تنها از قطعه رمضانی ربنا که پیش از این در تمامی روزهای رمضان و لحظات قبل اذان و افطار پخش می شد استفاده کند .اینگونه که تعداد زیادی از کارشناسان نظر دادند ، قطعا نامه سال ۸۸ استاد معنای اعتراض سیاسی دارد ،ولی یادآوری درخواست گذشته ، اعتراض به رعایت نکردن کپی رایت توسط صدا و سیما و نپرداختن هرگونه هزینه تولید به استاد بود که ، در جایی ندیدم نشانی یا سند و قولی از طرف صدا و سیما بابت پرداخت حق استفاده و انتشار آثار به آقای شجریان منعکس شده باشد .
-- صدا و سیما در یک حرکت لجوجانه و عکس العملی از این پس بطور کلی آثار شجریان را پخش نکرد حتی دعای ربنای استاد را
- ابراز مواضع همدردی و همراهی شجریان با معترضین انتخابات در سال ۸۸ و برخی اظهار نظرات بعدی ، باعث شد ، صدا و سیما در دوران مدیریت آقای ضرغامی بطورکلی پخش صدا و تصویر او را ممنوع کند، بعداز چند سال نیز بیماریهای استاد شجریان شروع شد و عملا در چهار پنج سال قبل از فوت شجریان هیچگونه فعالیتی نداشت .
- در همین وبلاگ در تاریخ ۲۳ تیرماه سال ۱۳۹۲ نوشتم که ربنای شجریان و اذان موذن زاده اردبیلی از آثار ملی ، فرهنگی و میراث معنوی ایران است . کسیکه آثار و تولیدات او بعنوان میراث معنوی و فرهنگی کشورش تلقی شود ، اعتبار و جایگاه والای او در فرهنگ ، هنر و میراث کشور روشن است .
شعری از استاد شفیعی کدکنی برای درگذشت استاد محمد رضا شجریان
بخوان که از صدای تو سپیده سر برآورد وطن زتو ، جوان شود دمی دگر برآورد
به روی نقشه وطن صدات چون کند سفر کویر سبز گردد و سر از خزر برآورد
برون ز ترس و لرزها گذر کند زمرزها بهار بیکرانه ای به زیب و فر برآورد
چو موج آن ترانه ها برآید از کرانه ها جوانه های ارغوان زبیشه سر برآورد
بهار جاودانه ای شیوه و شمیم آن زصبر سبز باغ ما گل ظفر برآورد
سیاهی از وطن رود سپیده ای جوان دمد چوآذرخش نغنه ت زشب شرر برآورد
. . .
