دُرج

وب نوشت سعید فانیان

دُرج

وب نوشت سعید فانیان

خبرنگاران جنگی صدا و سیما

 خبرنگارنی که در صدا و سیما طی دوران هشت سال دفاع مقدس به جبهه ها رفتند و آمادگی و جسارت حضور در مناطق خطر و ثبت لحظه ها را داشتند بی شمار نبودند ولی به اندازه ای که بتوانند با امکانات سمعی ، بصری آنزمان اخبار جنگ و جبهه ها را پوشش دهند نیروی آماده و داوطلب وجود داشت . البته شور و حرارت و داوطلبی در سال های اول بیشتر بود .
شاید باور این مطلب برای دوستانی که آنزمان را درک نکرده اند و از نزدیک شاهد امکانات ناچیز آن دوران نبوده اند سخت باشد که بارها با وجود نیاز اعزام تیم خبری برای تهیه اخبار صوتی ، تصویری و اعلام آمادگی تعدادی از همکاران امکانات لازم بویژه دوربین مناسب برای تصویر براداری وجود نداشت یا علاوه برامکانات محدود خبر تهران بویژه در اوایل جنگ  از وسایل و امکانات  بسیار ناچیز مراکز شهرستانها بویژه مراکز صدا و سیما در جنوب و غرب استفاده می شد ،وسایلی که در صورت صدمه خوردن امکان جایگزینی سریع نداشت  .بارها برای افرادگروه خبر شرایطی پیش آمده که به خاطر سعی فوق العاده در مراقبت از دوربین و دیگر وسایل افراد جانشان در معرض خطر قرار گرفته بود طبعا تصویر نزدیک و لمس آن شرایط برای دوستان و همکارانی که آن مقطع را ندیده اند سخت است .
طی سالهای گذشته از اکثر خبرنگاران دوره جنگ از طریق گفتگوهایشان در برنامه ها یا یاد و ذکر خاطرات همرزمان و همکارانشان از آنها یاد شده است  ، با این وجود تعدادی را میشناسم که کمتر از خود صحبت کرده اند یا دیگران از آنها کرده اند گرچه  در مجموع تعداد اینگونه افراد نیز کم نیست به امید خداسعی می کنم از چند تن  دوستانی که میشناسم در یاد داشت های آتی ذکر و خاطره ای  را نقل کنم . 

عملکرد خبر سیما در دو رویداد

  برگزاری اجلاس شانزدهم سران جنبش عدم تعهد در تهران ( 5 تا 10 شهریور 91 ) بدون تردید موفقیت بزرگی برای جمهوری اسلامی ایران بود . با اینکه جنبش عدم تعهد سالهاست  که در معادلات بین المللی حضوری کم رنگ دارد خط مشی ، انگیزه و سیاست های  جمهوری اسلامی ایرا ن همچنین موقعیت و شرایط زمانی باعث تحرک قابل قبول این جنبش در روزهای برپایی شد. در این میان شبکه های مختلف رادیو تلویزیون  بویژه شبکه خبر توانستند با برنامه ریزی ها  و تدارک به موقع  به لحاظ حجم و سرعت عمل بخوبی اخبار برگزاری اجلاس همراه با تبلیغ و تبین دیدگاه های جمهوری اسلامی ایران را پوشش دهند  . بدون اینکه بخواهیم وارد بررسی جزئیات محتوایی عملکردرسانه ای  شویم قابل درک است که انعکاس برنامه های اجلاس و نشست ها و ملاقات های مربوط به آن پرحجم و به موقع بود و این نشان دهنده بهره گیری به موقع مدیران و برنامه ریزان رسانه ملی از امکانات پشتیبانی ، تجهیزات و حمایت های ارتباطی بویژه از سوی دولت بود.

 به همین میزان در مقام مقایسه باید گفت رسانه ملی در انعکاس به موقع ، بهره گیری از امکانات برای پوشش همچنین ارتباط گیری با مقامات مسئول در حادثه زلزله آذربایجان نا موفق بود گرچه از روزهای دوم ،سوم شبکه های مختلف صدا و سیما بر حجم گزارش های خود افزودند و برای جبران عقب ماندگی تلاش بسیاری کردند  اما غافلگیری ، سرگشتگی و بی تحرکی در ساعات اولیه بویژه در شبکه خبر بخوبی مشهود بود بنجوی که خبرهای اولیه حکایت از نداشتن تلفات انسانی و متعاقب آن خبر از تعدادی معدود مجروح بود . این که سهم رسانه و مسئولان محلی و ملی از این کندی و کم اطلاعی به چه میزان بوده است موضوعی است که نیاز به بررسی جداگانه دارد اما  در مقایسه فعالیت رسانه بویژه خبر سیما و طبعا آنچنانکه بیش از همه انتظار می رود شبکه حبر  در دو رخداد مهم خبری یک ماه اخیر کشورمان می توان به این نتیجه رسید که سیما در اتفاقات و رخدادهای  پیش بینی نشده و ناگهانی با وجود امکانات و تجهیزات خوبی که دارد  موفقیت چندان و قابل انتظاری ندارد اما در رخدادهایی که از قبل پیش بینی شده باشد امکان موفقیتش  بلحاظ حجم و سرعت بالاست .

دست و دلبازی در تیتراژها

ماه رمضان سال 91 نیز تلویزیون سعی کرد با تهیه ،تولید وپخش چند سریال مناسبتی از سنت دو دهه اخیر ماه رمضان سیما پاسداری کند و برای این امر از ماه ها قبل برنامه ریزی و تلاش کرد تا رضایت نسبی تماشاگران را بدست آورد اما بخوبی مشخص است که  سریال های امسال هیچکدام نتوانستند در تراز سریال هایی چون صاحبدلان،متهم گریخت ، خانه بدوش و روز حسرت ظاهر شوند. نقد و بررسی و مقایسه سریال ها را می گذاریم به قضاوت مردم که همواره بهترین ارزیابی ها را داشته اند .اما نکته ای که هر از گاه جلب نظر میکند و امسال نیز شاید جدی تر بود بی فواره و غیر معمول بودن بعضی از تیتراژها بود. شاید خیلی از بیننده ها اهمیتی به تیتراژ فیلم ها و سریال ها ندهند و بجز توجه به موسیقی و خوانندگی آن اصولا  اسامی نوشته و درج شده عوامل را مرور نکنند ولی این اسم ها  علاوه بر نشان دادن هویت سازندگان ،برای تهیه کننده و کارگردان و افرادی که نامی از آنها برده میشود بویژه افراد تازه کار معمولا با اهمیت اند و گاهی برخی از آن ها بعنوان سابقه کار و تجربه بهره می برند . از چند سال پیش در سیما چهارچوبی برای تیتراژ سریال ها اعلام شد و قرار بود  که از مدیران ذیربط  و مرتبط به حوزه کاری برنامه سازی تشکر نشود ، عنوان های غیر واقعی برای افراد بکار نرود از شرکت ها ،سازمان ها و مجموعه های خصوصی به دلیل بعد تجاری و تبلیغی آنها نام برده نشود مگراینکه هزینه تبلیغات دریافت شود و . . . اما بنظر میآید تغییر مدیریت ها یا تسامح باعث بی توجهی به خیلی از ضوابط شده است چنانچه خیلی از چهارچوب ها رعایت نمیشود ،در خیلی از موارد دقت و کنترل لازم بر این اسامی نمی شود یا اینگونه برداشت میشود که تیتراژ شلوغ تر الزاما برای بیننده تداعی کاری سنگین تر و پرهزینه تر میکند.

  برای مثال در نگاهی اجمالی برخی  از عنوان های و اسامی نوشته شده در  تیتراژ  یکی از سریال  ها را مرور میکنیم.

  اسامی بازیگران اصلی و سایر بازیگران  بیش از 50 نفر - گروه کارگردانی حدود 10 نفر - گروه تصویر برداری نزدیک به 20 نفر - خواننده و گروه کر حدود 30 نفر -با تشکر از خانواده های  . . بیش از 60 نفر  - وتشکر از بیش از 20 سازمان ،موسسه و شعبه فروشگاه عمدتا خصوصی

در این فهرست حد اقل نام 10 مکان خصوصی از جمله رستوران ،کافی شاپ و مجموعه بازی برای بچه ها وجود دارد .البته شاید هزینه تبلیغات این فروشگاه ها توسط حوزه بازرگانی صداو سیما محاسبه و دریافت شده باشد اگر نشده هر اسم در تیتراژ حدود 7 ثانیه نمایش داده میشود و تمام طول ماه رمضان روزی دوبار(پخش اول و بازپخش)از شبکه داخلی و دوبار از شبکه جام جم و بعد در آی فیلم ،نمایش و . . پخش میشود و بر اساس نرخ تبلیغات در بهترین زمان پخش اگر محاسبه شود بخش قابل توجهی از هزینه ساخت را تامین کند این ها را احتمالا حوزه های مسئول در صدا و سیما مد نظر دارند اما نکته اصلی در این است که چرا اسامی  درج شده در تیتراژیک سریال   بسیار بیشتر از  سریال های  همتراز خود است . جالب است که در خود صدا وسیما رانندگانی وجود داشته و دارند که با نزدیک به سی سال خدمت حتی یکبار نامشان در جایی درج نشده ولی در اینجا علاوه بر رانندگان نام تامین کنندگان خودرو نیز آمده است . طبعا بایدهمه کسانی که زحمت می کشند مورد احترام باشند ولی چون رسانه سیما عمومی و همگانی است انتظار می رود همه از فرصت های کمابیش نزدیک و مشابه در آن استفاده کنند و حد اقل در آنچه که بارها در معرض دید و قضاوت همگان قرار میگیرد با وسواس و جدیت بیشتری برخورد شود .