دُرج

وب نوشت سعید فانیان

دُرج

وب نوشت سعید فانیان

نسیم طنز و تبسم در سیما

شبکه نسیم پس از تمهیدات و برنامه ریزی های اولیه شروع بکار کرد . اینکه صدا و سیما به این نتیچه رسیده است که جامعه فعلی کشور نیاز به شبکه ای مستقل با رویکرد شادی و نشاط دارد  گام مهمی است ، امیدواریم که هم این شبکه بتواند نقشی سازنده در نشاط بخشی و شادی در جامعه ایفا کند و هم در چینش برنامه های سایر شبکه ها سهم شادی و سرگرمی افزایش یابد . واقعیت این است که با وجود زحمات زیادی که در سالهای اخیر برای افزایش شبکه ها کشیده شده است به میزان این افزایش  قدرت انتخاب مخاطبان افزایش نیافتاده است به دلیل اینکه هم پوشانی برنامه ها زیاد است به این معنی که یک برنامه مناسب مستند را هم شبکه تخصصی مستند پخش میکند هم سایر شبکه ها ، یک فیلم سینمایی خریداری شده را یکی از شبکه های سراسری ،شبکه های نمایشی و شبکه های برونورزی نیز پخش میکنند که این موضوع فی نفسه جای اشکال و ایراد ندارد اما وقتی همه این شبکه ها برای برنامه های نمایشی خود اعم از فیلم سینمایی ، سریال و تله فیلم طی سال چندین نوبت تکرار برای پخش نیز می گذارند از مطلوبیت برنامه ها کاسته می شود و دایره انتخابهای مردم نیز به همین میزان محدود میشود.

 طبعا با راه اندازی شبکه ای که به طنز و سرگرمی می پردازد باید امیدوار بود که در کنار پخش برنامه های منتخب قبلی تولیدات جدید نیز ارایه شود و برای برنامه های نو گروه های باذوق و خلاق جدیدی نیز پا به عرصه تولید بگذارند . واقعیت این است که در یک دهه اخیر ما شاهد تولد گروه جدید طنز در تلویزیون نبوده ایم در چند سال اخیر تنها برنامه خنده بازار با تلاش آقای شبخیز از تهیه کنندگان و برنامه سازان قدیمی تلویزیون و تیم همکار او در نبود گروه های دیگر و فعالیت نداشتن گروه های طنز موفق سالهای پیش تلاش داشته اند تا حرکت طنز متوقف نشود که از این بابت کار آنها قابل تقدیر است اما برای تلویزیون با شبکه های متعدد این میزان تلاش بسیار کمتر از نیاز جامعه و توانایی سیما بوده است.

 اینک که سیما به طنز و شادی به عنوان یک ضرورت توجه جدی نشان داده است قطعا در کنار برنامه سازان موفق سالهای گذشته برای شبکه های موجود و شبکه تازه تاسیس نسیم نیاز به حضور و خودنمایی گروه های جدید از جوانان با ذوق و با انگیزه برای کارهای جدید است امیدواریم این حرکت با موفقیت به پیش رود و در همه اوقات مخاطبان سیما انتخابی از طنز و شادی و سرگرمی را در دسترس خود داشته باشند.

ضرورت بازنگری در سیاست های پخش شبکه های صدا و سیما

 سرعت توسعه ارتباطات و تغییرات رسانه ای در جهان به حدی بالاست که دستورالعمل ها ،سیاست های پخش و چگونگی توجه به مخاطبان نیاز به تجدید نظر و بازبینی سریع دارد . بدون تردید علاوه بر افکار و طرح های محتوایی ، تکنولوژی نیز به سهم خود بر این روند تاثیر می گذارد. امکاناتی که هم اینک مخاطبان برای توجه ، تعقیب ، پیگیری و  بازبینی برنامه ها دارند تا چندی پیش از آرزوهای دست نیافتنی بشمار میرفتند ، 

گرچه در گذشته بلارقیب بودن و انحصاری بودن از امتیازات خاص صدا و سیما در برابر رسانه های دیگر به شمار میرفت اما اینک تعدد بیش از حد شبکه های ماهواره ای فارسی زبان  و بهره مندی مردم از امکانات اینترنت و فضای مجازی در کشور با وجود برخی محدودیت ها ، تصور قدیمی بلارقیب بودن صدا و سیما و یکه تاز بودن آنرا مخدوش کرده است .  البته صدا و سیما طی سال های اخیر در کنار سرمایه گذاری فراوان کمی برای راه اندازی شبکه های جدید رادیویی و تلویزیونی تلاش کرده است تا نوآوری هایی نیز در ارایه برنامه ها و جذب مخاطبان بوجود آورد ولی ناگفته پیداست که در این کارزار رسانه ای در سطح جهان با نوآوری ها ، خلاقیت ها و ارایه برنامه های پر جاذبه بویژه برای جوانان موقعیت رسانه هایی همانند صدا و سیمای کشورمان که در شرایط خاصی قرار دارد سخت میشود و در این شرایط بیشتر از همیشه به نوآوری و بهره گیری از شیوه های نوین جهت نزدیکی به مخاطب و جلب بیش از پیش مخاطب نیاز دارد رسانه های رقیب که اینک تعدادشان کم نیست از هر شیوه و طرح جذابی برای جلب نظر مخاطب بهره میگیرند . لذا با حفظ ارزش ها و چهارچوب های  اخلاقی،در نتیجه  راهی جز قبول حضور رقیبی با دست بازتر از برخی جهات، در انداختن طرح های نو و در پیش گرفتن  شیوه های جاذب  وجود ندارد . 

یادآوری این نکات از آنروزست که هر روز بر دامنه تداخل ، تزاحم و مسابقه جذب مخاطب توسط شبکه های ماهواره ای مختلف و فضای مجازی افزوده میشود و برای حفظ و گسترش مخاطب لاجرم به نگاه های نو و جذب عوامل خوشفکر و با انگیزه و تولیدات فاخر بیش از پیش نیاز است تعدد شبکه ها یک راه برای تنوع بخشی است مشروط بر اینکه تداخل موضوعی و تشابه در پخش نداشته و هرکدام شاکله یک شبکه کامل را داشته باشند. در این صورت میتوان امیدوار بود که به  ازای هرکدام از شبکه ها مخاطبان ویژه و پایداری وجود دارند .

صدا و سیما و مردم

صدا وسیما با وجود چهارچوب های ترسیم شده تقریبا ثابت فکری ، فرهنگی و سیاسی طی سالیان گذشته  و در مدیریت های مختلف لاجرم تاثیر پذیری محسوسی از رای و نظر اکثریت مردم طی انتخابات های مختلف داشته و رای و نظر مردم و تبلور خواست اکثریت در انتخابات همواره آثار خود را در برنامه ها و محتوای پیام های آن گذاشته است مثال آن عملکرد صدا و سیما طی حاکمیت اصلاح طلبان است طی این دوران رادیو و تلویزیون با استفاده از فرصت پیش آمده و شعارهای اصلاح طلبان مبنی بر پذیرش نقد و گفتگوی نقدانه و آزادی بیان و ارایه گزارش به مردم ، اقدام به تهیه و پخش گزارش های خبری مفصل و متعدد از مشکلات و نابسامانی در حوزه های اجتماعی ، اقتصادی و فرهنگی میکرد بنحوی که در این دوران برای مثال شبکه خبر صدها گزارش از این دست تهیه و پخش کرد . دیگر شبکه های سیما و صدا نیزاقدام به تهیه و پخش برنامه های انتقادی از زوند امور کردند یا برنامه های نقد، گفتگو ی کارشناسی ،مناظره و بررسی عملکردها با حضور مسولان و کارشناسان در شبکه های رادیو و تلویزیون رواج یافت ، جامعه نیز نسبت به طرح مشکلات و بررسی کارشناسانه مسایل و طرح انتقادات و در واقع استفاده صدا و سیما از شعارهای مطرح شده و فرصت پیش آمده واکنش مثبتی نشان میداد . این روند تا آنجا پیش رفت که در سالهای ۱۳۸۳و ۱۳۸۴ آقای ضرغامی رییس جدید صدا و سیما (در آن مقطع ) با بهره گرفتن از فرصت پیش آمده شعار چند صدایی را در برنامه ها تبلیغ کرد و در این مسیر قدم هایی  نیز برداشته شد .

 پس از روی کارآمدن دولت آقای احمدی نژاد با توجه به رویکرد جدید دولت شعار چندصدایی صدا وسیما در عمل با مشکل مواجه شد و به مرور از دایره شعارهای کاربردی حذف شد، کم کم این روند بر اساس تشخیص ریاست سازمان صدا و سیما به جایی رسید که اصولا طرح موارد انتقادی و نقد مسایل روز بدون بخشنامه مکتوب ابتدا غیر ضروری سپس غیر انقلابی تعبیر شد. حافظه جاری مردم  بخوبی فضای برنامه ها را در چند سال اخیر در ذهن دارد .صدا و سیما بعنوان بازوی تبلیغی ،توجیهی سعی کرد دولت های نهم و دهم را یاری دهد، البته در دولت های مختلف صدا و سیما بعنوان رسانه حاکمیت از کیان دولت حمایت کرده است اما این بار حمایت ها بی سابقه بود تا جایی که بسیاری از مدیران و کارشناسان تداوم این روند را برای رسانه ملی خطرناک و موجب بی اعتمادی جامعه می دانستند . تنها در یکی دو سال آخر دولت دهم  از شدت حمایت ها کاسته شد و به دلیل اوج گیری بی سابقه مشکلات معیشتی مردم نقد ظریف و طرح خفیف مشکلات  شروع شد .

 از شواهد امر به نظر میرسد که اینک با روی کارآمدن دولت تدبیر و امید با شعار و رویکرد راستگویی و شفاف سازی ، صدا و سیما مجددا  مشی برخورد نقادانه با مشکلات جامعه و طرح نابسامانی های اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی را به مرور مطرح و جایگزین روش قبلی میکند. البته چنین روندی همواره از حمایت اکثریت جامعه برخوردار است وقتی مردم طرح و بررسی مشکلات موجود را در رادیو تلویزیون عمومی و ملی خود می بینند اعتمادشان بیشتر و اعتقادشان به مسیر حرکت جامعه محکمتر میشود کاش صدا و سیما  همواره بر اساس منافع ملی از چنین روندی پیروی کند تا هم خود محبوبتر باشد، هم مردم امیدوارتر و هم  در این عصر دسترسی آسان به اطلاعات و رقابت رسانه ها کارکرد رسانه ملی تخصصی تر و کارآمدی آن بیشتر باشد .